18:15 10.05.2025 16+
Чөөн-Хемчик кожууннуң Даа-ламазы Лосал Чалсрэниң (Ай-оол Донгактың) байыр чедириишкини
" Төөгүге даянмышаан- келир үеже" Тываның гуманитарлыг болгаш социал экономиктиг шинчилелдер институду, Чөөн-Хемчик кожуун чагыргазы 2015 ч, Кызыл
Хүндүлүг чонум!
Бээзи кожууну 17 сумудан тургустунганын төөгү барымдаалары бадыткап турар. Бээзи кожууннуң чызааны Хову-Аксы кодазының тургустунганы азы Чадаана хоорайның тургустунганы-биле эгелээн болгаш бурун Тывага сарыг шажын өөредилгезиниң база бир сайзыраңгай төвү турган. Тоталитарлыг ѐзу-чурум үезинде чуртка тургустунуп келген шын эвес политиканың түңнелинде, Ыдыктыг лама башкыларывыс, хамнарывыс истеп сүрүүшкүннерге таваржып, чоннуң хөй чылдарда ус-шевер, уран холдары-биле
кылып каан хүрээ-хииттери узуткаттынган-даа болза, шажын-чүдүлге, тыва чоннуң чүрээнге артып калган. Тыва чуртунуң ыдыктыг тайгалары чонунга, бүгү-ле амылыг дириг амытаннарга хүрээ бооп чораан.
Шажын чүдүлгевис, ѐзу-чаңчылдарывыс катап эглип келгени дээрге,
демократтыг, ажык-чарның бир чедиишкини-дир. Ооң түңнелинде, Ыдыктыг ХIY-кү Далай-Лама башкывыстың 1992 чылдың сентябрь 19-21 хүннеринде Тывавыска чаларап, аалдап кээп, Чадаананың Үстүү-Хүрээзиниң өшпес чулазын мөңгежидип каан.
Бээзи кожууннуң нояны Чымба бээзиниң хеймер оглу Шулуу башкы азы шажын ады-биле кечил саңмаарлыг Эриксен башкы, Шолбан башкы, Содунам Эренчинович, Лопсан Доржуевич Чадаананың аалчылар бажыңы турган оран-савазынга Алдыы Хүрээни катап үндезилээннер. Аңаа Шагаа, арамайлаашкын ѐзулалын, Дуюнхор, Дончат, Ыдыктыг Далай-Лама башкывыстың төрүттүнген хүнү, Майдыр-Бурганның эргилдези, чула хуралдары, Бурган хүннериниң ѐзулалдары дээш, оон-даа улуг ажылдарны чорудуп турганнар.
Ыдыктыг Богда-Кегээн 1999 чылда моорлап кээп, Алдыы-Хүрээни ыдыктап, 2003 чылда Тывавыска Калачакра Өөредилгезиниң үезинде Алдыы-Хүрээниң чаа оран-бажыңының ажыдыышкыныга кээп, йөрээлин доктааткан.
Алдыы-Хүрээниң катап тургузуушкунунга улуг үлүг-хуузун киирип келген лама башкылар Херел-оол Аяс, Ондар Бадый, Ондар Артышка чонумнуң мурнундан өөрүп четтиргенимни илереттим.
Хүндүлг чонум! Бээзи кожуунга ол үеде хамааржып турган амгы үеде Мөңгүн-Тайга, Бай-Тайга, Барыын-Хемчик, Чөөн-Хемчик, Улуг-Хем, Сүт-Хөл, Чаа-Хөл, Чеди-Хөл болгаш Өвүр кожууннарның чурттакчылары ада-өгбелеривистиң төөгүзүн база
ыдыктыг Алдыы-Хүрээвистиң моон соңгаар сайзыралынга дуза, үлүг-хууңарны киирериңерге идегеп, курлак чедир мөгейбишаан, амы-хуумда байырымны чедирдим.
ОМ-МА-НИ-ПАД-МЕ-ХУМ!
Чадаананың Үстүү хүрээзинге, Алдыы хүрээзинге аңгы-аңгы чылдарда хемчеглерден чуруктарны коштум.
6850
Оставить сообщение: