Рекламный баннер 990x90px ban1
79.15
90.37

Вячеслав Монгуш

Вячеслав Монгуш

Чылдар болгаш кижилер

ЧЫЛБАК ДАРГАНЫҢ АЖЫЛ-ИЖИ, ӨГ-БҮЛЕЗИ

Вячеслав МОНГУШ, «Чаа орук» солуннуң кол редактору, Күш-ажылдың хоочуну

Россияның Президентизи Владимир Владимирович Путин 2024 чылды өг-бүле чылы кылдыр чарлаанын телевидение дамчыдылгаларындан дыңнап, солуннар арыннарындан, өске-даа парлалгадан хөй катап номчудум. «Чаа орук» солун Тыва Республиканың Чөөн-Хемчик кожуунуннуң ниитилел-политиктиг солуну партия үезинде «Ленинчи орук» солунунуң корреспондентизинден кол редакторунга чедир ажылдааш, парлалгага, интернет четкизинге үлегерлиг өг-бүлениң дугайында кыска-даа болза, чугула төөгүлүг барымдааларга даянган материалды бижиирин шиитпирледим.

Бистиң чаңгыс чер чурттуувус Ондар Чылбак Шаажаң-Хөөевич 2024 чылда 100 харлаан. Ол бүгү назынында Чөөн-Хемчик кожууннуң, ол шагда Чөөн-Хемчик районнуң социал-хандырылга черинге ажылдап чораан. Чылбак Шаажаң-Хөөевич Ондарны аныяк, эвилең ээлдек дузааргак кижи болурга, ыраккы Мөнгүн-Тайга кожуунга ажылдадыры-биле Тыва АССР-ниң социал-хан- дырылга Министерствозунуң сайыды Николай Лудужапович Күнчүн ажылдадып чорудупкан. өг-бүлени чаа туткан, Ленинградка социал хандырылга ажылдакчыларының тускай курстарынга өөредип каан специализи төрээн чери Чадаанага ажылдап чурттап тургаш, өөнүн ишти Чадаананың хлеб заводунуң мурнакчы хлеб быжырыкчызы Чечен Наадымовна-биле сүмелешкен. Өгнүң херээжен ээзи, бажың-балгаттың одааның кадагалакчызы, чаш назылыг, бир үе ажы-төлдұг уругларының авазы Чылбак Шаажаң-Хөөевич Ондарны, ийе, өөнүң ээзиниң ырак кожуунга ажылдап чо- руурун деткээн. Мугур-Аксынга боттаңнап ажылдааш, Чылбак дарга Мөнгүн-Тайгага үре-түңнелдиг ажылдааш, назылап кырааннарга пенсия документилерин кылдыртып, ажы-төлдүг иелерге, өг-бүлелерге чаш уруглар санынга пособие, инвалидтерге күрүнеден көрдүнген акша-төлевирлерин кылдыртырынга чугула көскү ажылдарны кылып, чонунга ийи чыл дургузунда бараан болган.

Төрээн чери Чадаанага Мөнгүн-Тайгадан чанып келген. Үениң маңы дүрген. СЭКП Чөөн-Хемчик райкомунга бирги секретарьлар, оралак- чылары, килдистер эргелекчилери хөйү-биле ажылдаан Чылбак дарга Чөөн-Хемчик кожууннуң социал хандырылга килдизинге пенсия назыны четкижеге чедир улаштыр ажылдавышаан бодунуң үлегерин көргүзүп, чаш назылыг хөй ажы-төлүн азыражып, дээди эртемниг тускай мергежил- диг кижилер кылдыр өстүрүп кижизидеринге үлээн киирген.

Чөөн-Хемчик кожуунунга амгы сумуларындан аңгыда, Сүт-Хөлдүң девискээри Алдан-Маадыр, Бора-Тайга, Кызыл-Тайга, Хөр-Тайга, Алдыы, үстүү Ишкиннерде малчыннар, хойжулар, Суг-Аксыныё чурттакчы чону база хамааржыр болганындан пенсия, пособие кылдыртыр ийикпе, азы социал айырыгларлыг кижилер хөйү-биле келирге, Чылбак дарга оларның айтырыгларын чөптүү-биле дарый шиитпирлежип, чамдыктарынга билдириишкиннерни бижип бээринге безин дузалажы кааптар.

Чылбак Шаажаң-Хөөевичиниң уругларының авазы Чечен Наадымовна дыка хөй чылдарда Чадаананың хлеб заводунга ажылдап чораан. Чадаананың хлеб заводу 1962 чылда ажыттынган. Чөөн-Хемчик кожууннуң аъш-чем бүдүрер баштайгы бүдүрүлгезинге хондур, хүнезедир 12 тонна хлебти, 2 тонна янзы-бүрү кондитер кылыглары, булочкаларны быжырып, торттарны кылып, хереглекчилерге үндүрүп эгелээн. Заводтуң продукциязын чүгле Чөөн-Хемчик кожуун эвес Өвүр, Сүт-Хөл Барыын-Хемчик болгаш өске-даа кожууннардан хереглекчилер келгеш сөөртүп ап турганнар.

Дөрт бригадага 16 хлеб быжырыкчылары, ээлчеглиг ажылдап турганнар. Бирги ээлчег эртен 8 шактан кежээкиниң 16 шакка, ийигизи 16 шактан дүне 12 шакка, үшкү ээлчег дүнекиниң 12 шактан эртенгиниң 8 шакка чедир ажылдаар. Булочка, кондитер кылыгларының цеги ийи ээлчеглиг 8 кижи 4-4 кылдыр үстүп алыр, хүндүлүг 2 тонна белен продукция, 2 кондитер 400, 600 килограмм хире торттарны бедик мергежилдиг технолог лаборантының удуртулгазы-биле быжырарлар. Эң хөй чылдарда хлеб заводунга Дииспей Ооржак Санчиевич директорлап ажылдаан. Мурнакчыларга Чечен Наадымовна Ондарны, Мария Ивановна, Ольга Чүлдүмовнаны, Татьяна Барыңмааевна, маадыр-иелер Долзат Өктек-ооловна, Ооржак Канчыыр, Донгак Көк Макаровна, Кара-Сал Вера Дөтпүреевна, Монгуш Шончуңмаа, Ондар Галина, Самара Долаан, Анчымаа Чыргаловна дээш оон-даа өскелер ажылдап турганнар. Чадаананың хлеб заводунга аныяандан эгелеп ажылдаан хлеб быжырыкчыларынга Павлова Татьяна, Нина Удай-ооловна, Светлана Чүлдүмовна, Нина Чамаевна, Кара Лопсановна, Людмила Лида угбашкылар Тамара Коңгар-ооловна болгаш өскелер-даа бүдүрүлгениң мурнакчыларындан хоочуннарга чедир ажылдаан Чөөн-Хемчикте, Тывада сураглыг, төөгүлүг кижилер болур.

Ада-иезиниң ажылгыр, ак-сеткилдиг, мөзү-бүдүштүг аажы-чаңын ажы-төлү салгаары амыдыралда чижектерден көскү. «Эртемнерни номдан тывар, эртинени черден казар» деп тыва улустуң үлегер домаа бар. Чылбак Шаажаң-Хөөевич, Чечен Наадымовна Ондарларның дун уруу Долгармаа Чылбаковна дээди эртемниг эмчи. Ол Тыва Республиканың Кадык камгалалының алдарлыг ажылдакчызы, 52 чыл дургузунда Чөөн-Хемчик кожууннуң эмнелгезинге кулак, карак эмчизи кылдыр ажылдаан Күш-ажылдың хоочуну. Ийиги кызы Валентина Чылбаковна Намдан база дээди эртемниг эмчи, Тыва Республиканың Кадык камгалалының алдарлыг ажылдакчызы, үшкү оглу Владимир Чылбакович Ондар, федералдыг айыыл чок албанының хоочуну, Тыва Республиканың алдарлыг ажылдакчызы, Вера Чылбаковна Чөөн-Хемчик кожууннуң статистика эргелелиниң хоочуну, Катя Чылбаковна англи дыл башкызы, Тыва Республиканың Чазааның аппарадынга ажылдап чорааш, хүндүлүг дыштанылгаже үнген, а хеймер оглу чурукчу мергежилдиг Виктор Чылбакович Ондар болур.

Совет Социалистиг Республикалар Эвилели, улуг чурт - 1991 чылда хоозуралга таварышкан. СЭКП ЧөөнХемчик район Совединиң депутаттарының социал хандырылга килдизинге Ондар Марина Бавууевна, Лариса Александровна Донгак, Ховалыг Нелля Сүтсүг-ооловна, Монгуш Айлаң Белековна, Донгак Долаана Тайлымовна, Ортун Алдын-Ай Даш-ооловна, Куулар Айлаң Михайловна, Рада Каң-ооловна Күжүгет, Ховалыг Зинаида Сүүр-ооловна чоннуң ажыл-амыдыралы кончуг берге, акша-шалың байтык уругларга пособие, пенсия төлевирлери ай-айы-биле үнмейн турган үелерде ажылдап турганннар. 1997 чылда Россияның Пенсия фондузу тургустунганда, Чөөн-Хемчик кожууннуң күш-ажыл болгаш социал-хөгжүлде килдизи катап тургустунуп үндезилеттинген. Аныяктар хоочуннарның орнун солуп, ажылдап эгелээн. Ынчан Чөөн-Хемчик районнуң бирги удуртукчулары Серен-Доржу Дамдынович Ондар, Никита Хокпалдайевич Куулар, Анатолий Начын-оолович Түлүш, Байбек Надаажапович Монгушту хамаарыштырар. Чоокку чылдарда Хүлер Серен-Доржуевич Монгуш, Алексей Чанзанович Түлүш, Чойган Анатольевич Монгуш дээш амгы үеде удуртукчузу Алага Николаевич Монгуш ажылдап турар. Аңгы-аңгы чылдарда социал-хандырылга килдизиниң эргелекчилеринге Арина Хертековна Ондар, Хөвеймаа Байыровна Ооржак, Руслана Севек-Доржуевна Сат, Чимис Ширииновна Монгуш, Мария Даңзылааровна Монгуш, Жанна Шойдаровна Сат, Байлак Андреевна Ондар, Кежик Радикович Сандак, Шораана Амажааевна Шини-Байыр, а бухгалтер, санакчылар кылдыр Римма Кошкар-ооловна Монгуш, Валентина Оюуевна Умба, Алена Бекаеевна Кара-Сал, Елена Александровна Бадыргы болгаш өске-даа специалистер ажылдаанннар. Амгы үеде Чөөн-Хемчик кожууннуң күш-ажыл болгаш социал сайзырал эргелелиниң удуртукчузунда Саглаш Владимировна Ховалыг ажылдап турар. «Хол изин бут изи чандыр баспас» деп өгбелеривистиёң үлегер домааның бадыткалдыын 2024 чылда 100 хар харлаан өгбе Чылбак дарганың, ийе, Ондар Чылбак Шаажаң-Хөөевичиниң амгы үениң дылы-биле «социал ажылдакчының», өөнүң ишти Чечен Наадымовнаның өг-бүлезиниң, күш-ажылчы намдарын, ажы-төлүнүң болгаш социал хандырылга килдизиниң амгы үеде Чөөн-Хемчик кожууннуң күш-ажыл болгаш социал хандырылга эргелелиниё ажылдакчыларыныё чижээ-биле номчукчуларга кыска таныштырарга, чоргааралды хайныктырар.

81345

Оставить сообщение:

Поделитесь новостями с жителями города
Если Вы стали свидетелем аварии, пожара, необычного погодного явления, провала дороги или прорыва теплотрассы, сообщите об этом в ленте народных новостей. Загружайте фотографии через специальную форму.
Полезные ресурсы