Рекламный баннер 990x90px ban1
79.17
90.4

Вячеслав Монгуш

Вячеслав Монгуш

ЭРГИ СОЛУННАРНЫН АРХИВИНДЕН УЛУСЧУ ЭМНЭЭШКИНГЕ ТУРАСКААТКАН МАТЕРИАЛДАР

2013 чылдың февраль 10 февраль 20 №5, «Чаа орук» солун

КЫЗЫЛ-ТАС

Кызыл-тас чаңгыс чылдыг, уну дорт, чүстелчек, бүрүзү узун, чиңге, калбаксымаар,шугумналчак, чечээ нарын үнүш. Тывага шаг-шаандан ону улус чем кылдыр ажыглап келген. Кызыл-тастың тургузуунда белок-13хуу, углерод-66хуу, үс-1,5хуу, клетчатка-3хуу, минералдыг фосфор, калий, магний, калий, болгаш өске-даа дустар, ферментилер, В 1, В2, Е деп витаминер бар. Далганындан крахмал болгаш янзы-бүрү чемнерни кылып үндүрүп турар.

Кызыл-тастың каржаңын азы чарбазын мал чемгереринге, ооң саваңын мал

дөжээнге салырынга, шляпа, корзинка аргыырынга болгаш оон-даа өске хереглелдерге ажыглап турар. Профессор Л. М. Певзнерниң айтып турары-биле алырга, ооң витаминниг cуy подагра, чүстер аарыгларынга эки. Соокка алысканда, чөдүрер, азырар апарганда ажыглап турар. 200 г чарба азы каржаңын 1 литр хайнып турган сугга ургаш, бир шак хайындыргаш, сооткаш, марля азы шүүрге шүүрепкеш, артыын база катап сооткаш, оон квас база кылып болур. Квас кылырда 0,5 литрге 5 г дрожжи

болгаш 25 г чигир немээр.

АРБАЙ

Арбай чаңгыс чылдыг,бажы дорт кырлыг, салдарлыг, бүрүзү узун,чиңге. Тывада шаг үеден бээр улустуң тарып чип, чемге ажыглап чораан тараазы болур. Арбайның үрезининиң тургузуунда углерод-76 хуу, үс-3,5 хуу, клетчатка -9,6 хуу, ферментилер, А,В, Д, У витаминнер бар. Арбайдан чарба, каржаң болгаш өске-даа чемнерни кылып ап турар. Ону кофе, пиво кылырынга хереглеп турар. Арбайның тургузуунда белоктар хөй болгаш чигир база бар. Арбайның чигирин тынар органнарның дегдириишкинеринге,

чөдүлге ажыглап турар. Ооң хайындырган каржаңын ижин-шөйүндүнүң аарыгларынга болгаш чөдүлге ажыглаар. 20 г каржаңны бир стакан сугга 4-5 шак шыгыткаш, 10 минута хайындыргаш соодар. Ону улуг омааштап, бир хүн 4-6 катап ижер. Соокка алысканда, хайындырган каржаңның cуун ажыглаар. Ону янзы-бүрү кеш аарыгларынга, кара-бүүректер аарыгларының үезинде, чигир аарынга болгаш бичии уругларны чемгереринге ажыглап турар.

ЧИҢГЕ-ТАРАА

Чиңге-тараа чаңгыс чылдыг, сывы дорт, бүрүзү узун чиңге. Чиңге-тарааны Тывага шагдан бээр-ле тарып ажыглап келген, тываларның эки чеми-ле болгай. Ону кижилер чииринден аңгыда, янзы-бүрү мал чемгереринге база ажыглап турар. Оон кадык, быдаа чемнерни кылыр. Ооң чемиштиг тургзуунда крахмал-81 хуу, белоктар-12 хуу, үс-3,5 хуу, клетчатка -1 хуу болгаш минералдыг бүдүмелдер бар. Чиңге-тарааны чүрек, хан-дамыр аарыгларының үезинде, өл - шыктан тыптыр аарыгларга ажыглап турар.

СУЛА

Сула чаңгыс чылдыг тараа аймаанга хамааржыр. Ооң сывы узунзумаар борбак, узун чиңге бүрүлерлиг, бажы ширбиилчигеш хевирлиг, үрезини шөйбек. Тывада шаг шаандан бээр суланы мал чеминге ажыглап келген. Суланың үрезининиң тургузуунда белоктар-11-18хуу, үс- 4-6,5 хуу, крахмал-40хуу, В витаминниң бөлүү, холин болгаш өске-даа бүдүмелдер бар. Суланы шаандан бээр улус эмнээшкинге ажыглап келген.

Бурунгу грек Диоскорид деп эмчи ооң үрезинин ижин аарыгларынга, чөдүлге, чиңнээшкинерге ажыглап турган. Суланың cуу чөдүлге, кадыг ижин аарынга ажыглап турган.

Спиртке кылган суланың cyу нерви системазын оожуктурарынга, удударынга, таакпы тыртар кижилерни хөөн калдырарынга ажыглап болур. Чаа суланың саваңын сугга хайындыргаш, ревматизм, хол, чүс аарыг кижилер чиңненип болур.

81428

Оставить сообщение:

Поделитесь новостями с жителями города
Если Вы стали свидетелем аварии, пожара, необычного погодного явления, провала дороги или прорыва теплотрассы, сообщите об этом в ленте народных новостей. Загружайте фотографии через специальную форму.
Полезные ресурсы